Аҟәа. Жәабранмза 1.2022.шықәса. Аԥсныпресс. 352 ҩык Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Анапхгара ахьӡала «Аԥсны ауааԥсыра иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа ирызкны аҳәаанырцәтәи агентцәа р-Закәан адкылара азы иҟоу аҽазышәарақәа ишақәшаҳаҭым, ӷәӷәала агәҭынчымра шрызцәырнаго азы Ааԥхьара рнапы аҵарҩит. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Гьаргь-иԥа Бжаниа, Аԥсны Аҳәынҭқарра Апарламент – Жәлар Реизара Аспикер Кәарҷиа Валери Еремеи-иԥа, Аԥсны Аҳәынҭқарра Аԥыза-аминистр Анқәаб Александр Золотинск-иԥа рахь.

АԤСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АТӘЫЛАУАА  РААԤХЬАРА

Ҳара, ари ааԥхьара знапы аҵазҩыз, хьаас иҳамоуп «иҳәынҭқаарратәым аиҿкаарақәа аҳәәанырцәтәи агентцәа р-Закәан» ҳәа изышьҭоу адкыларазы адискуссиа иҿыцу аҩаӡарахь иахьцәырҵыз. 1991 шықәсазтәи  Аԥсны Аҳәынҭқарра аԥхьатәи Апрезидент Владислав Арӡынба инапы зҵаҩу, «Ауаажәларратә еиҿкаарақәа ирызку» Азакәан, ауаажәларратә еиҿкаарақәа русуразы инарҭбааны алшарақәа рынаҭеит, Азакәан ахәҭаҷ 2 инақәыршәаны, урҭ русураҿы рхы иақәиҭны иҳәаақәырҵоит рхықәкқәеи, рхыдҵақәеи, рпринцпқәеи, рымчратә системеи, рформеи рметодқәеи. Анаҩсан, Аконституциа ахәҭаҷ 17 аҿы ишьақәрыӷәӷәан ахеидкыларазы зегьы еицырзеиԥшу азин, уи ауаажәларратә еиҿкаарақәа рхы иақәиҭны русуразы азин ыҟоуп ҳәа иаанагоит. Иҳаҩсыз ашықәсқәа раан амчратә органқәа изныкымкәа инаҵшьны иазгәарҭахьеит – аҭынч аамҭази мамзаргьы иҵарны акризис аныҟази – ауаажәларратә сектор аҟазаара аҵак дуреи, ауаажәларратә еиҿкаарақәа идемократиоу ихьыԥшыму Аԥсны ашьақәгылараҿы иааныркыло ароли. Убасгьы иазгәаҭатәуп, иҳаҩсыз ашықәсқәа рзы, амчрақәа зныкгьы рыҽшазырымкыз закәанԥҵарала ауаажәларратә еиҿкаарақәа русура аԥкра. Шықәсык аԥхьа Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рыбжьара азеиԥш социал-економикатә усхкқәа зегьы рҿы аишьашәалара ашьаҭала аҩҳәынҭқаррак рзакәанԥҵара аиҿкаара иазку Апрограмма кьыԥхьын. Апрограммаҿы еиқәыԥхьаӡоуп азакәанԥҵараҿы аишьашәаларазы иҟаҵатәу аусхкқәа, ҳгәаанагарала, ҳҳәынҭқаррақәа рыбжьара аусура аиӷьтәразы урҭ аҵак дуи аперспективеи рымоуп. Убри аамҭазы, Апрограммаҿы иҟоуп пунктқәак, ауаажәларра хьаас иҟарҵаз. Убарҭ иреиуоуп, иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәеи аҳәаанырцәтәи агентцәеи рҳәаақәҵара азҵаарақәа Аԥсны Аҳәынҭқарра азакәанԥҵара Урыстәылатәи Афедерациа азакәанԥҵара ақәшәара иазку 37-тәи апункт.   Ари азҵаара аҩҳәынҭқаррак реизыҟазаашьа аҳәаақәа ишырҭыҵуеи, атәылауаа рхақәиҭра азҵаарақәеи, ауаажәларреи амчрақәеи реизыҟазаашьа еиҳарак аҳәынҭқарра аҩнуҵҟатәи аусқәа ишырхыԥхьаӡалои еилкааны, ауаажәларра алахәлацәа атәыла аиҳабыра рҿы аиҿцәажәарақәа мҩаԥыргеит, аиҳабыра рҿы инаган агәаанагара, иаахҵәаны ишақәшаҳаҭым ҳзакәанԥҵараҿы алагалара азинтә еилкаара «Иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа – аҳәаанырцәтәи агент» ҳәа. Аха, убри аамҭазы, декабр 23, 2021 шықәсазы, Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рминистрцәа рнапы аҵарҩит иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәеи аҳәаанырцәтәи агентцәеи русура зинла аҳәаақәҵара аинраалара аусхкаҿы русеицуразы Амеморандуми, уи иацу аусуратә план аамҭеихшареи. Хыхь иаҳҳәаз азгәаҭаны, агәаанагара ҳамоуп хымԥада иҳәатәуп ҳәа: «Иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа – аҳәаанырцәтәи агент азы Азакәан» адкылара ааха ӷәӷәа анаҭоит Аԥсны иҟоу ауаажәларратә еиҿкаарақәеи ауаажәларреи русура мацара акәымкәа, иара убасгьы ҳҳәынҭқарраҿы зышьақәгылара иаҿу адемократиатә система зегьы. Аԥсны атәылауаа руаажәларра ҩажәижәаба шықәса инеиԥынкыланы Аԥсны аҳәынҭқарра еидызкылои изыхьчои ихадароу асубиектқәа иреиуоуп. Аԥсны Аҳәынҭқарра Аконституциа ахәҭаҷ 1 аҿы иарбоу ақәкы адемократиа ашьақәыргылара ҳәа, атәылауаа руаажәларрада анагӡара залыршахом. Атәылауаа руаажәларра, ҳтәылауаа рзинқәеи рхақәиҭреи шьаҭас иаҭаны, еснагь иаанхоит ахақәиҭреи, ахьыԥшымреи адемократиатә ҿиареи иадгылаҩны. Ауаажәларратә еиҿкаарақәа иааныркыло аҭыԥ хада хьаас имкыкәа, «Иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа – аҳәаанырцәтәи агент азы Азакәан» адкылара шымҩаԥысуа азгәаҭаны, иҟаҵатәуп алкаа, амш азҵаара ацәырҵра акырӡа иацхрааит агеополитикатә ҭагылазаашьа иадҳәаланы иҳәынҭқарратәым еиҿкаарақәа иааныркыло аҭыԥ азы иҟоу ииашам агәаанагара. Хымԥада иҳәатәуп, Аԥснытәи иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәеи жларбжьаратәи аиҿкаарақәеи, Еиду Амилаҭқәа Реиҿкаара рагентцәа налаҵаны, русура шымҩаԥысуа Аԥсны Аҳәынҭқарра азин ашьаҭала. Инаҵшьны иазгәаҭатәуп, аҭыԥантәи ауажәларратә еиҿкаарақәа рхаҭақәа ишеиқәдыршәо рыпроектқәа рхықәкқәеи, руснагӡатәқәеи, рҵаки, уи иаанагоит иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа русура жәларбжьаратәи аиҿкаарақәа ртәылақәа рполитикатә позициа иахьыԥшуеит ҳәа иҟоу ацәажәара шиашам. Иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа русура ақәшаҳаҭреи ахәарҭареи аилкаара акритериақәас иҟаҵатәу жәларбжьаратәи афинансқәа рхыҵхырҭақәа ракәым (урҭ еснагь ицәыргоуп), иҳәынҭқарратәым аиҿкаарақәа русура ауаажәларра рҭахрақәеи ринтересқәеи иахьынӡарықәшәои, Аԥсны Аконституциа ихадароу апринципқәа рынагӡареи, Аԥсны аимиджи, Аԥсны азы иобиективтәу аинформациа алырҵәареи, Аԥсны иамоу изакәану ииашоу аҭахрақәеи рыцхраара ахьынӡарылшои ауп. Иара убасгьы, Аԥснытәи ауаажәларратә еиҿкаарақәа аус зцыруа жәларбжьаратәи аиҿкаарақәа ақырҭуа-аԥсуа аконфликт аҿы анеитралтә ҟазшьа змоу апозициа ааныркылоит.  Аԥсны ҭоурыхла ишьақәгылеит амчреи ауаажәларреи реизыҟазаашьа аԥсуа жәлар рытрадициақәеи, рмилаҭтә менталитети, аиҿцәажәарақәеи азааибагареи рышьаҭала. Арҭ реиԥш иҟоу аизыҟазаашьақәа изалшом Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи рыбжьара азеиԥш социал-економикатә усхкқәа зегьы рҿы аишьашәалара ашьаҭала аҩҳәынҭқаррак рзакәанԥҵара аиҿкаара иазку Апрограммаҿы иарбоу асферақәа ацәаҳәаҿы ақәыргылара. Ҳара агәра ҳгоит, Урыстәылатәи Афедерациа ахаҭарнакцәа ишазгәарҭо еиԥш, ҳтәылақәа реизыҟазаашьааҿы ҳаԥхьаҟагьы «аиҟарареи аҳаҭырқәҵареи, асуверенитети аҩнуҵҟатәи аусқәа рыҽрыламгалареи апринципқәа ԥсахрада ишаанхо».